) İSLAMİYETİN KABULÜNDEN SONRAKİ TÜRK EDEBİYATI
Talas savaşından sonra Türkler kabileler halinde Müslüman olmaya başlamıştır. Karahan Devletinin hükümdarı Satuk Buğra Han zamanında İslamiyet resmi din olarak kabul edilmiştir.(942) B u tarihten sonra İslam’a dair eserler verilmeye başlanmıştır. Bu geçiş dönemine ait en önemli eserler şunlardır:
a) Divan-ı Lügat’ it Türk.( Türk Dilinin Sözlüğü) ( 1072–1074 )
1 Kaşgarlı Mahmut yazmıştır.
2 Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır.
3 1074 yılında bitirildiği düşünülüyor.
4 Türkçenin ilk sözlüğüdür.
5 Türklere ait gelenek göreneklerden tarihten folklordan bahsettiği için bir ansiklopedi özelliği taşımaktadır.
6 Kitapta 7500 kelimenin Arapça karşılığı verilmiş olup ayrıca halk şiirleri, atasözleri, deyimler kullanılmıştır.
7 Ebu’ l Kasım’ a sunulmuştur.
8 Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
b) Kutatgu Biliğ (Mutluluk Veren Bilgi) (1069- 1070 )
1 1069–1070 tarihlerinde Yusuf HAS Hacip tarafından yazılmıştır.
2 Türk edebiyatının ilk siyasetnamesidir.
3 Öğretici bir nitelik taşımaktadır.
4 Tapgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
5 Devletin nasıl yönetilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
6 Hakaniye (Doğu ) Türkçesi ile yazılmıştır.
7 6645 beyitten müteşekkildir.
8 Eserde öğütler; devlet, akıl saadet, adalet sembolleriyle verilmiştir.
9 Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
c) Divan-ı Hikmet
1 Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
2 İlahi aşk kavramı ilk defa bu eserde kullanılmıştır.
3 Yesevi tarikatının esasları ve dinin temel öğretileri anlatılmıştır.
4 12. yy da yazılmıştır.
5 Hece ölçüsüyle halk dili kullanılmıştır.
6 Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
d) Atabet’ül Hakayık (Hakikatlerin Eşiği)
1 Yüknekli Edip Ahmet tarafından yazılmıştır.
2 12. yyda yazılmıştır.
3 Eserde ahlakın önemi ve yolları üzerinde durulmuştur.
4 Beyit ve dörtlükler bir arada kullanılmış. Dolayısıyla aruz ve hece vezni birlikte kullanılmıştır.
KİTAB-I DEDE KORKUT
1 Destandan halk hikâyesine geçiş döneminin ürünüdür.
2 12 hikâyeden oluşur.
3 Olağanüstü olaylarla gerçeğe uygun olaylar eserde iç içedir.
4 Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında İslam dini ile ilgili özelliklerde vardır.
5 Eserde geçen ‘’Dede Korkut’’meçhul bir halk ozanıdır.
6 Hikâyelerde oğuzların çevredeki boylar ile aralarındaki savaşlar ve kendi iç mücadeleleri yer alır.
7 Hikâyelerin konuları; aşk, yiğitlik gösterisi, kahramanlık, boylar arasındaki savaştır.
8 15. yy’da kaleme alınmıştır.
9 Eserin yazarı belli değildir. “
10 Nazım ile nesir iç içedir.
11 Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.
