ŞİİRDİR GÖZYAŞI
  Şiir Bilgisi
 
TÜRK ŞİİR BİLGİSİ
 
 
REDİF:
 
                   Mısra sonlarında görevleri ve anlamları aynı olan kelime veya ses(ler)in oluşturduğu bütünlüğe denir.
 Redifin olduğu her yerde kafiye vardır. Dilimizde genellikle redifler eklerden oluşur; ancak bazen sözcük halinde de redif olabilir. ( Altta ikinci örneğe bakınız)
 
                           Akşam olur, kuşlar konar dallara        da--l---lara     lara,lere    rediftir.
                           Susamış yıldızlar iner göllere              gö--l---lere
                           İnce güzeller dizilir yollara                  yo--l ---lara      “l” yarım kafiyedir.
                           İçlerinde seni göremiyorum
 
       Elimi beş yerinden, dağladı beş parmağın,
       Bağrımda yanmadık bir yer bırakmadan git                      “madan git” ler redif. “madan” zarf fiil
       Bir yarın göçtüğünü, çöktüğünü bir dağın                                                 “git” eylemdir.
       Görmemek istiyorsan, ardına bakmadan git!
 
 
KAFİYE ( UYAK ) ÇEŞİTLERİ
KAFİYE ( UYAK ) :
Mısra sonlarında anlamları ve görevleri farklı olan ses benzerliklerine denir.
 
1 ) YARIM KAFİYE :
Mısra sonlarında tek (bir) sesin benzerliğine dayanan kafiye çeşidine denir.
 
 Akşam olur, kuşlar konar dallara    
 Susamış yıldızlar iner göllere           “lara” redif.
  İnce güzeller dizilir yollara              “l” yarım kafiye.
  İçlerinde seni göremiyorum
 
2 ) TAM KAFİYE:
Mısra sonlarında bir sesli bir sessiz harfin benzerliğine dayanan kafiye çeşidine denir.
 Ne kaşadır ne gözedir
 Meylimiz güzel yüzedir
 Daima solmaz tazedir                     “dir” ler redif ,     “ze” ler tam kafiyedir.
 Bu bizim gülistanımız
 
3 ) ZENGİN KAFİYE:
İkiden fazla sesin benzerliğine dayayan kafiyeye denir.
 
Geçen dert değil ki aransın çare
İşte gülen servi, susan minare
 
4) TUNÇ KAFİYE:
Kafiyeyi oluşturan sözcüklerden birinin diğerinin içinde yer almasına denir. Tunç kafiye aslında zengin kafiyenin bir çeşididir.
         Gurbet âdemden kara, hasret ölümden acı
         Ne zaman tükenecek bu yollar arabacı
5) CİNASLI KAFİYE:
Sesteş sözcüklerin oluşturduğu kafiye çeşidine denir.
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yârimden ayrılmam
Götürseler asmaya.
 
 
KAFİYE ÖRGÜLERİ (ŞEMALARI)
Şiirlerde kafiyelerin sıralanışına (diziliş) göre ortaya çıkan şemaya denir.
 
1)      DÜZ UYAK ÖRGÜSÜ
Bu kafiye örgüsüne “mesnevi uyak “da denir. Divan edebiyatı için her beyit kendi arasında kafiyeli olursa (aa, bb, cc…)düz uyak olur.
Halk edebiyatında ise  dörtlüğün ilk üç mısrası kafiyeli ( aaab,cccb…)son mısra serbest olursa düz uyak olur.
 
 
2)      SARMA UYAK ÖRGÜSÜ
 
Bir dörtlüğün birinci ve dördüncü mısrası kendi arasında, ikinci ve üçüncü mısrası da kendi aralarında kafiyeli olursa sarma kafiye olur. Yani (abba) şeklindedir.
 
3)      ÇAPRAZ KAFİYE ÖRGÜSÜ
 
Bir dörtlüğün birinci ve üçüncü, ikinci ve dördüncü mısraları kendi aralarında kafiyeli olursa sarma kafiye olur.Yani (abab)şeklindedir.
4)      MANİ TİPİ KAFİYE ÖRGÜSÜ
 
Bir mısranın birinci,ikinci ve dördüncü mısraları kendi aralarında üçüncü mısra da serbest olursa mani tipi kafiye olur. Yani (aaxa) şeklindedir.
5)      KOŞMA TİPİ KAFİYE ÖRGÜSÜ
 
“abab, cccb,dddb” şeklinde oluşan kafiye örgüsüne denir.
 
ALİTERASYON
Söze güzellik ve ahenk katmak amacıyla belli seslerin sıkça tekrar edilmesine denir.
 
Beni bende demen bende değülüm
Bir ben vardır bende benden içe
 
TÜRK ŞİİRİNDE ÖLÇÜ
 
1)      SERBEST ÖLÇÜ
2)      HECE ÖLÇÜSÜ
3)      ARUZ ÖLÇÜSÜ
 
 
1)      SERBEST ÖLÇÜ
Herhangi bir kurala ve ölçüye bağlı kalmadan yazılan şiirlere denir. Tanzimat’tan sonra görülmeye başlanmıştır. Özellikle Cumhuriyetin ilanından sonra Garipçiler bu ölçüyü çokça kullanmıştır.
 
 
2)      ARUZ ÖLÇÜSÜ
Arap edebiyatından İran’a oradan da Türk edebiyatına geçmiştir. Divan edebiyatı bu ölçü kullanılarak icra edilmiştir. Hecelerin uzunluğu- kısalığına (kapalı-açık) dayanan ölçüye denir.
 
 
3) HECE ÖLÇÜSÜ
Türk’lerin milli ölçüsüdür. Bir şiirde mısraların hece sayılarının eşitliğime dayanan ölçüye denir.Edebiyatımızda 7’li, 8’li, 11’li, 14’lü heceler çokça kullanılmıştır.
 
ŞİİR TÜRLERİ (ÇEŞİTLERİ)
1 ) PASTORAL ŞİİR
Köy, çoban, kır hayatının güzelliklerini, zorluklarını anlatan şiirlerdir. Edebiyatımızda Kemalettin Kamu’nun “Bingöl Çobanlarına” şiiri bu türe en güzel örnektir. Ayrıca Karacaoğlan, Faruk Nafiz de çok güzel örnekler sunmuşlardır.
Akşam olur, kuşlar konar dallara
Susamış yıldızlar iner göllere
İnce güzeller dizilir yollara
İçlerinde seni göremiyorum
2 ) EPİK ŞİİR
Savaşları, kahramanlıkları işleyen şiirlerdir. Destanlar epik özellik taşırlar. Edebiyatımızda Köroğlu, Dadaloğlu bu türün başarılı örneklerini sunmuşlardır.
Eğerleyin kır atımın ikisin
Fethedeyim düşmanların hepisin
Sabah namazında Bağdat kapısın
 Allah Allah deyip açtı Genç Osman.
 
3)      LİRİK ŞİİR
Duyguların coşkulu bir edayla işlendiği şiirlere denir. Çoğunlukla bireysel duygular işlenir.(Fuzuli, Nedim..)
Ala göz üstüne hilal kaşlar
Sırma gibi yanar yârin saçları
Kirazdır dudağı, inci dişleri,
Selvi Suna’m gibi gül fidan olmaz.
 
4)      SATİRİK ŞİiR
 
Bireylerin veya toplumun aksayan yönlerini eleştirmek amacıyla yazılan şiirlere denir. Bu tarz şiirlerde bazen güldürü öğeleri de kullanılır
 
Elin kapısında karavaş olan
Burnu sümüklü gözü yaş olan

Bayramdan bayrama traş olan
Berbere gelir de dükkân beğenmez.
 
5 ) DİDAKTİK ŞİİR ( öğretici şiir)
 
Herhangi bir konuda okura bilgi vermek amacıyla yazılan şiirlere denir. Bu şiirlerde amaç duygu değil akıldır.( M. Akif, N. Kemal, Tevfik Fikret)
 
Az söz erin yüküdür,
Çok söz hayvan yüküdür,
Bilene bu söz yeter,
Sen de güher var ise
 
6 ) DRAMATİK ŞİİR
 
Hüzünsel bir duyguyu çeşitli yönleriyle konu edinen şiirlere denir. Çoğunlukla ağıt özelliği taşırlar.
 
Civan da canına böyle kıyar mı?
Hasta başın taş yastığa koyar mı?
Ergen kıza beyaz bezler uyar mı?
Al giy allı balam alların hani?
 
  Bugün 3 ziyaretçi (10 klik) kişi burdaydı!  
 
En güzel şiirde nefret yoktur,kavga yoktur,kin yoktur;sadece sevgi vardır. Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol